ระบบย่อยอาหาร - ชีววิทยา Biology

ระบบย่อยอาหาร

     การย่อยอาหาร หมายถึง กระบวนการแปรสภาพขนาดโมเลกุลของสารอาหารจากโมเลกุลขนาดใหญ่ จนเป็นโมเลกุลขนาดเล็กที่สามารถดูดซึมเข้าสู่เซลล์เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ได้


การย่อยอาหารในสิ่งมีชีวิต
   - จุลินทรีย์ ย่อยภายใน FOOD VACUOLE
   - ไฮดรา และพลานาเรีย ย่อยภายใน GASTROVASCULAR CAVITY
   - ไส้เดือนดินมีระบบทางเดินอาหารสมบูรณ์ประกอบด้วยคอหอย ( PHARYNX ) หลอดอาหาร ( ESOPHAGUS ) กระเพาะพักอาหาร ( CROP ) กึ๋น ( GIZZARD ) และลำไส้
   - สัตว์กินพืช เช่น วัว ควาย แพะ แกะ มีกระเพาะ 4 ส่วน คือ RUMEN ( ผ้าขี้ริ้ว ) และ RETICLUM ( รังผึ้ง ) ซึ่งมีแบคทีเรียที่ย่อยเซลลูโลสถัดมาคือ OMASUM ( สามสิบกลีบ ) และกระเพาะจริง ( ABOMASUM ) และมีไส้ติ่งขนาดใหญ่ช่วยในการย่อยอาหารได้

ตัวอย่างข้อสอบ
ก. ไส้เดือนดิน
ข. แม่เพียง
ค. จักจั่น
ง. พลานาเรีย
ตอบ ง.

    ระบบย่อยอาหารของคน ประกอบด้วย 2 ส่วนใหญ่ๆ คือ
ก. ท่อเดินอาหาร ( ALIMENTARY CANAL ) ประกอบด้วยอวัยวะต่างๆ ดังนี้
1. ปาก ( MOUTH CAVITY )
2. หลอดคอหรือคอหอย ( PHARYNX )
3. หลอดอาหาร ( ESOPHAGUS )
4. กระเพาะ ( STOMACH )

ข้อควรจำ
   กระเพาะอาหารจะหลั่งกรดเกลือความเข้มข้น 0.2% เพื่อกระตุ้นให้ เอมไซม์เปปซินสามารถทำงานได้

ตัวอย่างข้อสอบ
   ในกระเพาะอาหารมี ph ประมาณ
ก. 10
ข. 6
ค. 4
ง. 2
ตอบ ง.

5. ลำไส้เล็ก ( SMALL INTESTINE )

ข้อควรจำ
    ผนังลำไส้เล็ก มีโครงสร้างเล็กๆ ยื่นออกมาจากพื้นของลำไส้เล็กคล้ายเส้นขนของพรม เรียกว่า วิลลัส ( VILLUS ) เป็นการเพิ่มพื้นที่ผิวสัมผัสระหว่างอาหารกับผนังลำไส้เล็ก ภายในวิลลัสจะมีกลุ่มเส้นเลือดฝอยอยู่เพื่อการดูดซึมสารอาหารต่างๆ

ตัวอย่างข้อสอบ
     อาหารประเภทใดที่สามารถซึมผ่านเส้นเลือดฝอยใน VILLUS ของลำไส้เล็กได้
ก. เพฟไทด์
ข. โมเลกุลของกรดไขมัน
ค. มอลโทส
ง. วิตามิน
ตอบ ง.

     การย่อยอาหารแบ่งออกเป็น 2 กระบวนการ คือ
1. การย่อยเชิงกล ( MECHANICAL DIGESTION ) เป็นการทำให้อาหารมีขยาดเล็กลง โดยการบดเคี้ยวของฟัน กึ๋น ( GIZZARD ) และการบีบตัวของทางเดินอาหาร

2. การย่อยทางเคมี ( CHEMICAL DIGESTION ) เป็นการย่อยโมเลกุลของอาหารโดยอาศัยเอนไซม์การย่อยให้มีขนาดเล็กลง

      การย่อยทางเคมีของคน
ข้อควรจำ
    น้ำดีเป็นน้ำที่มีสีเขียวใส สร้างจากตับแล้วส่งมาเก็บที่ถุงน้ำดี ประกอบด้วย 3 ส่วน
คือ เกลือน้ำดี ( BILE SALT ) รงควัตถุน้ำดี ( BILE PIGMENT ) และ คลอเรสเตอรอล ( CHLORESTEROL ) เกลือน้ำดีจะทำให้ไขมันแตกตัวเป็นก้อนเล็กๆ ( EMULSION ) เพื่อให้ LIPASE สามารถย่อยต่อไปได้

ตัวอย่างข้อสอบ
    คนไข้ตัดถุงน้ำดี ควรงดบริโภคอาหารชนิดใด
ก. ขนมปัง
ข. เต้าหู้
ค. ปลาสำลี
ง. หมูสามชั้น
ตอบ ง.

   สิ่งที่จะถูกย่อยได้ดีในน้ำย่อยจากกระเพาะอาหารคน คือ
ก. เผือก
ข. เนย
ค. ปลา
ง. น้ำผึ้ง
ตอบ ค.

6. ลำไส้ใหญ่ ( LARGE INTESTINE )
7. ไส้ตรง ( RECTUM )
8. ทวารหนัก ( ANUS )

ข้อควรจำ
   1. ลำไส้เล็ก เป็นอวัยวะที่ทำหน้าที่ดูดซึมสารอาหาร ผ่านวิลลัส เข้าสู่เส้นเลือดฝอย
   2. ลำไส้ใหญ่ไม่มีหน้าที่ดูดซึมสารอาหารแต่จะดูดน้ำออกจากกากอาหาร
   3. กระเพาะอาหารสามารถดูดซึมแอลกอฮอล์และยาบางชนิดได้

ข. อวัยวะช่วยในการย่อยอาหาร ( ACCESSORY ORGANS )
1. ตับ ( LIVER ) หลั่งน้ำดีช่วยในการย่อยไขมัน
2. ตับอ่อน ( PANCREAS ) หลั่งน้ำย่อย และ NaHCO3

ข้อควรจำ
    1. น้ำดีที่หลั่งจากตับไม่จัดว่าเป็นน้ำย่อย เนื่องจากมีการเปลี่ยนสภาพภายหลังจากที่ช่วยให้ไขมันแตกตัว
    2. NaHCO3 ที่หลั่งมาจากตับอ่อนจะทำหน้าที่ช่วยปรับค่า ph ของอาหารที่มาจากกระเพาะให้มีความเหมาะสมต่อการทำงานของเอนไซม์ที่อยู่ในลำไส้เล็ก ซึ่งจะทำงานได้ดีในสภาวะที่เป็นเบส

ตัวอย่างข้อสอบ
    ส่วนใดของลำไส้เล็กที่มีการดูดซึมอาหารที่ย่อยแล้วมากที่สุด
ก. ดูโอดีนัม
ข. เจจูนัม
ค. ไอเลียม
ง. พิลอริก
ตอบ ข.

    โซเดียมไบคาร์บอเนตที่ตับอ่อนส่งไปยังดูโอดีนัม นั้นทำหน้าที่อะไร
ก. ย่อยอาหารโปรตีน
ข. ย่อยอาหารไขมัน
ค. ทำให้ไขมันแตกตัว
ง. ทำให้ PHในลำไส้เล็กเหมาะสมกับการทำงานของเอนไซม์
ตอบ ง.